Helemaal het einde: tien korte werkvormen die een sessie afronden

"Nou, eh, dat was het dan," mompelt de gespreksleider. De deelnemers kijken om zich heen, één ruimt z'n tas alvast in. Een ander wil eigenlijk nog wat zeggen, maar blijft steken na het eerste woord. Jammer. Want een sessie afronden kan ook heel anders. Dit zijn 10 werkvormen die zorgen voor een duidelijk en energiek slot.

Afsluitende werkvormen worden er vaak nog even bijgemoffeld. Heel eerlijk, daar besteed ik in mijn voorbereidingen ook de minste tijd aan. Terwijl je juist aan het eind nog veel kunt winnen. De afsluiter bepaalt met welk gevoel mensen de deur uitgaan.

Ik bedoel hier niet mee dat je nog even je acties bepaalt of voor commitment zorgt. Dat is een cruciaal onderdeel van een sessie en werkvormen daarvoor bereid ik juist wél zorgvuldig voor, daar schreef ik dit blog over. Hier heb ik het over het echte afronden: inchecken op personen, niet op inhoud. Het kan best met de inhoud te maken hebben ("noem iets dat je bijblijft") maar het heeft niet als doel die te laten hangen.

Verder sluit ik altijd af in een kring of halve maan. Zo is iedereen gelijk en is er wat ruimte voor beweging. Komen ze, mijn tien favoriete werkvormen voor het afronden van een sessie:

1. Popcornreflectie 

   Het idee van popcorn is dat je iets zegt op het moment dat het in je opkomt. Je hoeft niet op je beurt te wachten. Iedereen noemt spontaan wat bijblijft. Je mag ook meerdere dingen zeggen. Ga ermee door tot de stroom opdroogt.

2. Een bal een bal, een woord een woord

   Neem een tennisbal en gooi die naar een deelnemer. Die noemt in één woord dat de sessie samenvat. Daarna wordt de bal verder gegooid, tot iedereen is geweest en de bal weer bij jou terugkomt. Korte vorm, groot effect.

3. Compliment met hindernis

   Iedereen mag een compliment uitdelen. Let op: het gaat niet om mensen, maar om acties. Ze kunnen dus gelden voor een individu, een groepje of de hele groep. Bijvoorbeeld: "ik waardeerde het hoe Lisa doorvroeg," of "ik vond het goed hoe we als groep tot het laatst de energie erin hielden."

   
   

4. De laatste vraag

   Je eindigt met één vraag waar iedereen kort antwoord op geeft: wat wil je hierna nog onderzoeken? Laat het mensen opschrijven en op een flip met een denkwolk plakken, terwijl ze het voorlezen. Een mooie manier om de blik op de toekomst te richten en om te horen wat mensen aan het denken gezet heeft.

   
   

   

   
   

5. Moodmeter 

   De deelnemers kiezen een emoji uit om hun gemoed te beschrijven aan het eind van de dag. Gebruik een bestaande set kaarten (rijkelijk te vinden online) of teken een selectie emoji op een flipover en laat daarbij iedereen een post-it met de eigen naam plakken. Vooral leuk als je deze ook als incheck gebruikt, dat maakt de cirkel mooi rond.

6. Eén minuut stilte

   Juist een fijne werkvorm als het een energieke sessie was waarin veel gebeurde. Neem een minuut stilte en laat alles naborrelen en landen. Eventueel te combineren met een popcornreflectie, zodat er daarna nog ruimte is om gedachten te delen.

7. Momenten raden

   Dit is een goeie werkvorm als je een lange dag of zelfs meerdere dagen met elkaar heeft samengewerkt. Eén persoon denkt aan een moment uit de sessie. De anderen mogen alleen ja/nee-vragen stellen om te raden wat het is. Bijvoorbeeld: “Ging het over samenwerken?”, “Speelde het in het eerste uur?”, “Was het een grappig moment?” Zodra iemand denkt het te weten, mag die het raden. Ik begin het liefst zelf, en geef daarna iemand anders de beurt.
   

8. Doe een stapje naar voren

   Een eenvoudige, maar krachtige vorm. Ik roep zinnen als: “Doe een stap naar voren als je vandaag iets nieuws hebt geprobeerd.” Of: “...als je iets hebt geleerd van een ander.” Stop als iedereen minstens één stap heeft gezet of zodra iedereen op een kluitje staat.

   
   

   

   
   

9. Geef het door 

   Iedereen schrijft een korte boodschap voor degene aan de rechterkant. Ik geef een concrete opdracht, zoals: schrijf wat je de ander gunt. Of: wat je in de ander hebt gewaardeerd vandaag. Op het hetzelfde moment geeft iedereen de briefjes door en leest ze in zichzelf. Scheelt drempels, als het niet hardop hoeft.

   
   

10. Proost!

    Iedere deelnemer krijgt een (denkbeeldig of echt) glas en mag toosten op iets uit de sessie. “Ik toost op onze samenwerking.” “Op het lef dat ik vandaag zag.” “Op het idee dat me nu niet meer loslaat.” Je eindigt samen, op een warme, lichte toon.

    
    

Vooral niet vergeten

Voordat ik aan een afsluiter begin, wil ik zeker weten dat het voor iedereen duidelijk is wat het vervolg van de sessie is. Ik geef er zelf uitleg over als ik daar over ga, en anders vraag ik de opdrachtgever het woord te nemen. Pas als alle vragen beantwoord zijn, sluit ik echt af.

En ook met de afsluiter is het nog niet helemaal klaar. Want dat is het moment om de deelnemers heel hartelijk te bedanken voor hun inzet en te complimenteren om het verzette werk (serieus, ik ben altijd on de indruk). En dan volgt een helder slotwoord: “wel thuis!” of “werk ze nog!" Als het maar duidelijk is dat dit het eind is.