Een brainstorm zonder post-its (en zonder frustratie)

Niet iedereen wordt blij van post-its. Sommige mensen schieten meteen in de weerstand bij idee van een sessie 'geeltjes plakken.' Maar ideeën bedenken kun je op veel meer manieren dan met een blokje sticky notes. In deze blog deel ik werkvormen waarmee je creatief denken aanwakkert zonder post-its, maar met resultaat.

Begrijp me niet verkeerd, ik ben dol op post-its. In alle kleuren van de regenboog. Vaak grijp ik er automatisch naar. En dat is het 'm juist: als je automatisch naar je lievelingsmaterialen grijpt, denk je minder goed na over wat nou echt het meeste resultaat oplevert. En soms krijg ik zelfs expliciet de vraag om niets met post-its te doen, omdat er te veel negatieve associaties aanhangen. Vandaar dat ik eens besloot na te denken over welke manieren van brainstorming ik eigenlijk ken zonder dat er sticky notes bij komen kijken.

Vijf manieren om ideeën te genereren zonder geeltjes

1. Een template

Verdeel de groep in duo's of grotere groepjes en geef ze leeg vel met een visueel kader: een tijdlijn, een huis met kamers, een routekaart, een serie vakken of wat er ook maar past bij de opdracht. Laat ze samen hardop nadenken en terwijl ze praten, vullen ze de praatplaat in. Tekeningen, steekwoorden, symbolen, alles mag. Aan het einde heb je geen muur vol geeltjes, maar een serie visualisaties die je kunt bespreken.

2. Probeer je idee uit in een rollenspel

In plaats van over de situatie na te denken, kun je ze ook laten spelen. Laat de mensen die er comfortabel bij zijn (of ingehuurde acteurs) een situatie naspelen. De groep roept ideeën die ter plekke worden uitgespeeld.

Je ziet meteen hoe het eruitziet als het idee werkelijkheid wordt. Wat gebeurt er dan tussen mensen? Werkt het of schuurt het? Spelen maakt ideeën concreet en geeft meteen feedback: is dit uitvoerbaar, aantrekkelijk, verrassend? Je ziet vaak dat een vaag plan tijdens het spelen ineens vorm krijgt, of dat er spontaan nieuwe varianten ontstaan.

.

3. Werken met objecten of kaarten

Laat mensen associëren met behulp van tastbare dingen. Denk aan beeldkaarten, voorwerpen uit een grabbelton of dingen die in de ruimte liggen. Vraag: "Welke kaart past bij jouw idee?" of "Welk object verbeeldt een mogelijke oplossing?" Mensen denken vaak vrijer als ze iets in handen hebben.

4. Pratend tekenen op flap

Sommige mensen praten liever over hun ideeën, anderen tekenen liever. Combineer dat: in duo's kun je iemand laten vertellen en een ander tekenen. Of laat groepjes samen één groot vel vullen met pijlen, poppetjes, icoontjes. Het hoeft niet netjes, het gaat erom dat het denken zichtbaar wordt. Of huur een illustrator in.

5. Denken met je lijf

Beweging maakt dingen los. Zet een schaal in de ruimte (bijvoorbeeld: ‘radicaal idee’ links, ‘veilige optie’ rechts) en laat mensen zich positioneren. Of gebruik touwtjes, stoelen, tape op de vloer om scenario’s of spanningsvelden vorm te geven. Zodra mensen fysiek iets doen, komt er vaak meer los.

(6. Stiekem toch post-its)

Waarom gebruiken mensen eigenlijk post-its? Niet omdat ze van die leuke kleurtjes hebben (hoewel, daar kun je ook weer een betekenis aan hangen), maar omdat ze werken. De beperkte ruimte dwingt je een idee kernachtig op te schrijven, de plakrand maakt dat ze kunt clusteren en herclusteren. Oo handig: het voelt tijdelijk. En die mentale ruimte maakt dat mensen zich eerder uitspreken of een wild idee durven delen. Het is maar een geeltje, toch? En als je dat aan een groep uitlegt, is er niks aan de hand.

Je brainstorm vastleggen

Het gevaar van niet-schrijven, is dat je het helemaal niet vastlegt. En dan is je sessie voor niets. Dus als je voor de acteurs of het denken-met-je-lijf gaat, zorg dan dat er een notulist is. Dat kan een cofacilitator zijn, of een deelnemer (wel even rouleren in dat geval).

Wat je wél nodig hebt: veiligheid, structuur en verrassing

Specifieke materialen zijn dus niet essentieel. Dat zit 'm in andere dingen. Je hebt veiligheid nodig, zodat mensen durven denken zonder zich meteen af te vragen of het wel slim of bruikbaar is. Je hebt structuur nodig, zodat er richting zit in het denken. En je hebt een beetje verrassing nodig. Iets dat je uit je hoofd haalt en in het moment zet. Dat kan een beeld zijn, een onverwachte vraag, een rare opdracht. Dát zijn de ingrediënten waarmee je creatieve denkruimte maakt. Met of zonder geeltjes.

Ook zonder post-its kun je een actieve, effectieve brainstorm opzetten. Waar ga jij voor, met of zonder? Ik kan allebei voor je faciliteren. Mijn aanbod vind je hier.