Een sessie die blijft hangen: met thematiseren de impact van je werkvormen vergroten

Soms wil je meer dan alleen een effectieve sessie. Je wilt een ervaring neerzetten die blijft hangen. Een sessie waarin deelnemers niet alleen nadenken, maar ook voelen, ervaren en zich laten meeslepen. Dat kan met kleine aanpassingen: werkvormen die aansluiten bij het thema, muziek die de juiste sfeer zet en eten dat past bij het verhaal dat je vertelt.

In dit blog deel ik een uitgebreide lijst met elementen die je als facilitator naar je hand kunt zetten om een thema geheel door te voeren. Nog steeds geen inspiratie? Daarna werk ik nog twee thema's uit die je zo kunt kopieëren, een sportthema en een bosthema.

Waarom het werkt

Thema’s maken een sessie niet alleen leuker, maar vooral rijker. Omdat je op de zintuigen inspeelt met beeldtaal, attributen, taalgebruik en smaak, kom je op meer dan één manier binnen en is je impact van je werkvormen groter. En minstens zo belangrijk: deelnemers voelen dat er moeite is gedaan. Dat raakt iets. Het activeert betrokkenheid. Bovendien helpt een thema om de rode draad vast te houden én om gedrag los te weken. Je kunt makkelijker iets onverwachts proberen als het in het verhaal past. Zo wordt het net even veiliger om uit je comfortzone te stappen. Zeker in een heisessie een echte aanrader.

Elementen om aan te passen

• Locatie: misschien wel het makkelijkste uitgangspunt. Zo heb ik sessies meegemaakt in een oude gevangenis, een oude fabriek en op een kasteel. Allemaal voorbeelden die inspiratie geven én die de deelnemers even helemaal uit hun gewone doen halen.

  
  

• Werkvormen: sommige werkvormen hebben van zichzelf een soort thema, zoals de Ideeëntransfer of Codenames. Andere zijn dan weer heel makkelijk aan te passen. Wat dacht je van 30 seconds, met lekker veel thematische woorden?
  

• Materialen: zeker als je zelf je visuals tekent, kun je hier helemaal los mee gaan. Maar ook als je graag van het internet plukt, heb je hier veel mogelijkheden. Vooral in het reisthema is er keuze zat: boten, ballonvaarten, expedities naar een bergtop...
  

• Muziek: een muziekje tijdens de pauze houdt de sfeer erin. Kwartiertje op themawoorden of genres zoeken op Spotify en je hebt een thematische playlist.
  

• Check-in of ijsbreker: stel een vraag die bij het thema aansluit, die iedereen beantwoordt, al dan niet met gethematiseerde beeldvragen. Alternatief voor een grotere groep: speel Zitten of staan. Stel meerdere ja/nee-vragen in het thema. Iedereen die een vraag met ja beantwoordt, gaat zitten, tot de laatste overblijft.
  

• Uitnodiging: wordt vaak over het hoofd gezien, maar is essentieel om de juiste sfeer neer te zetten. Maar als je gaat thematiseren is het helemaal een gemiste kans als je je taalgebruik niet aanpast naar het thema en de vormgeving niet aanpast.

  
  

• Snacks: er is zoveel te vinden in het gemiddelde snoepvak van de supermarkt, de associaties liggen voor het oprapen. Ufo's in de ruimte, droppiramides in een geschiedenismuseum, kersen en perziken als 'laaghangend fruit', autodrop bij een rally, hartjes bij een liefdesthema...

  
  

• Rollenspelkarakters: voer je een groepsgesprek, dan kun je kaartjes uitdelen met rollen die de deelnemers moeten aannemen. Dat heeft natuurlijk een functie: zo wordt het onderwerp vanuit verschillend perspectieven belicht. Denk bij het thema ruimtevaart aan een commandant, technicus, bioloog en ontdekkingsreiziger. Of op een bouwplaats aan een architect, opzichter, bouwvakker en makelaar. Te veel gevraagd van de deelnemers? Dit zijn ook uitstekende uitgangspunten voor een carrouselbrainstorm.

  
  

• Presentatievorm: ideeën uitgewerkt? Dan natuurlijk ook een terugkoppeling in stijl. Zit je in een mooi restaurant, dan presenteer je je uitkomsten als een menukaart. Museum? Tentoonstelling van tekeningen met bordjes erbij.
  

• Herinnering na afloop: naderhand kun je je deelnemers iets meegeven als herinnering die langer blijft hangen. Een symbolisch cadeautje die past in het thema, is dan wel op z'n plaats natuurlijk.

Voorbeeld 1: sport

Element
Locatie	Sporthal, vergaderzaal in een stadion
Werkvormen	Alles wat in estafettevorm kan, Ideeëntransfer, brainstormen met sporthelden als inspiratie, een energizer met een tennisbal
Materialen	Scoreborden, spandoeken, krantenpapier, een veld getapet op de vloer
Muziek	Oppeppende sportplaylist (Eye of the Tiger, Queen, stadionmuziek)
Check-in / ijsbreker	Wat is je mooiste sportmoment? Of: wat is je vroegste sportherinnering? Of: welke rol op het sportveld herken je in je werk?
Uitnodiging	Een ticket naar de skybox van een heel belangrijke wedstrijd. Laat 'm in stijl vormgeven en speel alvast in op de metaforen met zinnen als: "maak je klaar voor een middag vol slimme passes, creatieve voorzetten en verrassende teamplay."
Snacks	Energierepen, sportdrank, fruit, pepermuntballen
Rollenspelkarakters	Coach, speler, scheidsrechter, sportverslaggever, cheerleader, seizoenskaarthouder, enthousiaste amateur
Presentatievorm	Scorebord met teamresultaten, Of een erepodium met de beste ideeën. Een knallend wedstrijdverslag. Een pauze-peptalk.
Herinnering na afloop	Accessoires als een zweetbandje of bidon. Een springtouw. Of misschien zelfs een medaille.

Voorbeeld 2: bos

Element
Locatie	Scoutinglocatie, informatiecentrum van een natuurgebied, landhuis in een bos
Werkvormen	Carrousselbrainstorm waarbij je de vellen moet vinden in een speurtocht, een visgraat- (of boomnerf-)diagram
Materialen	Boomposter voor een metafoor van wortels, stam, takken en bladeren.
Muziek	Bosambiance met vogelgeluiden, kampvuurliedjes
Check-in / ijsbreker	Als je een bosdier was, welk? Zitten/staan met natuurstellingen als 'ik heb dit jaar nog een boswandeling gemaakt'
Uitnodiging	Handgeschreven kaart op gerecycled papier, eventueel met getekende plattegrond
Snacks	Notenmix, bosbessen, Japanse blaadjes, zoethout
Rollenspelkarakters	Boswachter, ecoloog, wandelaar, stroper, vogelaar, boomknuffelaar, houthakker
Presentatievorm	ANWB-paddenstoel, een kaart met 'u bevindt zich hier'
Herinnering na afloop	Zakje met zaden, doosje kamillethee

Ga los! En houd je in

Noot: Er is een verschil tussen een themasessie en een themafeestje. Het kan verleidelijk zijn om helemaal op te gaan in een creatief concept, maar een thema moet altijd dienstbaar zijn aan de inhoud. Dat betekent dat het helpt om deelnemers op een andere manier te laten kijken, voelen of denken — niet dat het vooral ‘leuk’ moet zijn. Als het thema zich teveel opdringt of los komt te staan van het doel van de sessie, loop je het risico dat deelnemers afhaken of het niet serieus nemen.