Goeie vraag! Hoe je een sterke vraag voor je denksessie formuleert

Domme vragen bestaan niet, zegt men. Maar vragen die je niet zo veel verder helpen, wel. Of vragen die verwarring veroorzaken. Hier kun je aan denken als je een vraag voor je denksessie formuleert. 

Leeloo the first via Pexels

Soms stel je een vraag die niet zo goed uitpakt. Zoals die keer dat ik aan mijn collega's vroeg welk beeldmateriaal we allemaal nodig hadden. Had ik gevraagd wat we met ons beeldmateriaal wilden bereiken, dan was de sessie een stuk effectiever geweest. Ik help je graag mijn eigen fout te voorkomen.

Je doel voor ogen: wat, hoe of waarom?

De vraag die je stelt, moet passen bij het doel van je sessie. Wil je ideeën genereren en verzamelen, begin je vraag dan met ‘wat’. Wil je een probleem doorgronden, vraag dan ‘waarom’? Of heb je eerder een strategiesessie voor ogen? ‘Hoe’ is dan een goed uitgangspunt. 

Kenmerken van een goede vraag

• De vraag is open, en begint met ‘wat’, ‘hoe’ of ‘waarom’. Varianten op ‘wat’ zijn ‘wie’, ‘waar’ of ‘wanneer’: dat zijn allemaal inventariserende vragen. Gesloten vragen geven vaak alleen korte antwoorden en weinig nieuwe inzichten. 

• De vraag is specifiek. Bijvoorbeeld: ‘Hoe kunnen we onze klanttevredenheid verbeteren?’ is beter dan een algemene vraag als: ‘Wat kunnen we doen om klanten blijer te maken?’  Specifieke vragen leiden tot concrete antwoorden.

• De vraag leeft bij de deelnemers. Het is moeilijk gemotiveerd te zijn als het antwoord op een vraag je niet zoveel kan schelen. Betrek je groep dus van tevoren bij het formuleren, of check in elk geval bij een paar mensen of ze de vraag ook zo belangrijk vinden als jij.

• De vraag is complex. Klinkt misschien gek, maar als je er zelf met een minuut of tien wel uit bent, waarom zou je er dan een teamsessie aan wijden? Complexe vragen raken vaak meerdere kennisgebieden of vereisen dat je verschillende inzichten combineert.

  
  

Kenmerken van een slechte vraag

• De vraag bestaat uit meerdere vragen. ‘Waarom doen we het op deze manier en hoe kunnen we dat veranderen?’ zijn twee vragen die je niet tegelijkertijd kunt beantwoorden. 

• De vraag is te algemeen. ‘Hoe kunnen we ons voorbereiden op de toekomst?’ werkt een stuk minder goed dan ‘welke ontwikkelingen in de samenleving kunnen invloed hebben op onze dienst?’ 

• Het is een sturende vraag. ‘Welke successen kunnen we behalen door deze nieuwe tool te gebruiken?’, daar zou ik niet aan beginnen.

Nog drie tips

• Het is raadzaam om van tevoren na te gaan wat je teamgenoten bezighoudt en welke onduidelijkheden zij hebben. Vraag ze bijvoorbeeld om per e-mail een paar steekwoorden door te geven. Gebruik deze input om een goede vraag te formuleren. Dit helpt je meteen te bepalen of je genoeg hebt aan één sessie of dat je meer tijd nodig hebt.

• Zet je vraag op een post-it, plak ‘m op je bureau en kijk er af en toe naar. Heb je zin om hier je tanden in te zetten?

• Twijfel je of je vraag voldoende tot discussie leidt? Leg ‘m voor aan een kleinere groep en je merkt het vanzelf.

  
  

Per ongeluk raak

Soms gebeurt het ook dat je een vraag stelt die meer impact heeft dan verwacht. Bijvoorbeeld die keer dat ik voor een sessie had ik een aantal no-brainers opgesteld. Ik verwachtte dat we die we kort zouden aftikken omdat iedereen er hetzelfde over zou denken. Een van die vragen was ‘Wat doen we bij tegengestelde belangen?’ Simpel, dacht ik: dat stemmen we per geval onderling af. Maar die vraag ging eigenlijk over gevoelige thema’s als eigenaarschap en verantwoordelijkheid. Bleek ik per ongeluk een Heel Goede Vraag te hebben geformuleerd. We hebben veel tijd aan deze vraag besteed. 

Vleugels

Kortom, stel je een slechte vraag, dan krijg je een ongeïnspireerde workshop met ongemotiveerde deelnemers. En je probleem blijft bestaan. Stel je een goede vraag, dan krijgt je sessie vleugels. Heb jij je vraag al helder?