Waarom vlaggen een verrassend sterk hulpmiddel zijn in strategische sessies

Ik ben fan van visuele tools. Vooral in strategische sessies zoek ik altijd naar manieren om ideeën zichtbaar te maken. En die vind je gewoon in de wereld om je heen.

Neem bijvoorbeeld vlaggen, die zijn daar ideaal voor. Geen enorme koningsdagvlaggen, maar verplaatsbare tafelvlaggetjes. Die zag ik ooit in persconferentie op tv en dacht: die kan ik gebruiken om situaties in beeld te brengen. Visualiseren helpt om sneller te denken, beter te communiceren en samen besluiten te nemen. Daar schreef ik eerder dit blog over.

Waarom een strategische sessie niet alleen op post-its draait

Met vlaggen maak je dingen zichtbaar die je met woorden of briefjes alleen niet bereikt. Ze markeren een positie op een tijdlijn, een verantwoordelijkheid in een gebied of een scenario dat je wilt onderzoeken. Omdat vlaggen symbolisch zijn ontstaat ruimte voor interpretatie en gesprek. Dat maakt de sessie creatiever en effectiever dan alleen praten of schrijven.

Waar post-its vooral ideeën verzamelen, brengen vlaggen inzicht en beweging. Je kunt ze verplaatsen en combineren. Zo krijgt een routekaart bijvoorbeeld vorm: splits de toekomst uit in scenario's, plant een vlag bij elk eerste succesmoment, en bedenk welke mijlpalen daar nog voor komen. Je ziet hoeveel moeite een gekozen pad gaat kosten, en hoeveel je nodig hebt om daar te komen.

Hoe werkt een tafelvlag?

Ik haal mijn vlaggen bij de vlaggenclub. Daar bestel je de standaard en het vlaggetje apart. Dat is handig, want je hebt waarschijnlijk nooit alle soorten vlaggen nodig in één sessie. Je kunt de vlaggen die je sowieso wilt gebruiken alvast 'hijsen', en de rest bewaren voor als de groep ervoor kiest.

Je moet een beetje handigheid hebben in het klaarzetten van de vlag. Daarom laat ik het deelnemers niet zelf doen. Bij aanschaf krijg je een handleiding met instructies, maar de standaard manier is niet helemaal afdoende. Tafelvlaggen zijn bedoeld om te blijven staan, maar in sessies krijgen ze steeds een nieuwe plek. Een knoopje is dus wel op z'n plaats.

Wat kun je visualiseren met vlaggen?

Tijdlijn

Laat deelnemers hun vlag planten bij het moment waarop iets speelde, gaat gebeuren of zou moeten gebeuren. Zo zie je in één oogopslag waar het zwaartepunt van ervaringen ligt of welke mijlpalen nog voor jullie liggen. Handig bij een terugblik, maar ook bij het plannen van een traject of het bepalen van de eerstvolgende stap.

Stellingen of posities

Leg stellingen op tafel en laat deelnemers hun vlag plaatsen bij de positie die hen het meeste aanspreekt. Het maakt in één keer zichtbaar hoe verdeeld of juist hoe eensgezind de groep is. Bovendien levert het meteen gespreksstof op: waarom staat jouw vlag daar en die van een ander ergens anders? Gedurende het gesprek kunnen mensen hun vlag verplaatsen. Wat ook kan: laat deelnemers zich in een doelgroep inleven en vanuit hen een vlag plaatsen.

Verloop van een proces

Zet de stappen van een proces op tafel en laat deelnemers markeren waar het vaak spaak loopt of juist goed gaat. Zo krijg je een soort gezondheidscheck van het proces. De vlaggen maken zichtbaar waar de pijnpunten zitten, maar ook waar energie of trots vandaan komt.

Projectlandschap

Wie voelt zich waar verantwoordelijk voor? Maak een kaart met verschillende projecten, afdelingen of doelgroepen. De vlaggen laten zien waar betrokkenheid of eigenaarschap ligt. Je ziet in één oogopslag welke onderdelen veel aandacht krijgen en waar misschien gaten vallen. Handig om prioriteiten te bespreken of taken beter te verdelen.

Toekomstverkenning

Projecteer scenario’s op tafel en vraag deelnemers: waar denk jij dat we heen gaan? En waar wíl je heen? Plant een vlag voor elke afslag. De vlaggen laten zien hoe verschillend mensen naar de toekomst kijken. Ook te combineren met mijlpalen.

Symbolische werking van vlaggen

Het leuke van vlaggen is dat je in elk symbool je eigen betekenis kunt leggen. Het enige waar je als facilitator op moet letten, is dat je een ruim aanbod hebt om uit te kiezen. Bedenk ook wat voor klussen je ermee wilt doen. Is de Europese Unie vaak een factor? Zorg dat je die vlag in huis hebt. Als procesbegeleider in Groningen heb ik natuurlijk een Groningse vlag bij me. Die hoeft niet voor de provincie te staan, hij kan ook eigenaarschap of nuchterheid betekenen.

Landenvlaggen

Schotland (wit kruis op blauw): einde, kruispunt, afsluiten, keuze maken

Noord-Macedonië (zon met stralen): ideaalbeeld, energie, toekomst, groei

Japan (rode cirkel): kern, essentie, focus, beginpunt

Somalië (blauw met witte ster): nieuw begin, kans, vieren

Groenland (rood/wit met cirkel): balans, stip op de horizon

Kleuren (effen vlaggen)

Groen: groei, hoop, duurzaamheid

Blauw: rust, overzicht, betrouwbaarheid

Rood: urgentie, actie, risico

Geel: hoogtepunt, vieren, optimisme

Zwart: grens, gevaar, donker scenario

Wit: neutraliteit, overgave

Overige

Regenboogvlag: diversiteit, veelstemmigheid, inclusie

Piratenvlag: risico, tegenkrachten, het onverwachte

Finishvlag: resultaat, einde traject

geel voor hoogtepunten door de tijd heen

Meer dan alleen vlaggen

Vlaggen zijn markers. Ze zeggen pas iets als je de context erbij schetst. Daarom gebruik ik vaak tape om lijnen, routes of zones te creëren op tafel of vloer. Denk aan een tijdlijn, een landschap met gebieden, of een route van probleem naar oplossing. Grote vellen papier zijn ook handig: je kunt er een kaart op tekenen, een grid maken of thema’s clusteren. Als je maar een speelveld hebt waarin elke vlag een betekenisvolle plek kan innemen.

Nog iets groter denken?

Of je nu een heidag plant of een compacte strategische sessie: kleine visuele hulpmiddelen maken het verschil. Misschien heb je na het lezen van deze blog al zin om er zelf mee aan de slag te gaan. Doen!

En als je merkt dat je wat meer ruimte zoekt om met je team strategisch te werken, dan denk ik graag met je mee. Samen kijken we naar wat er speelt, waar je naartoe wilt, en welke werkvormen daar het beste bij passen. Neem gerust contact op, dan praten we verder. Wie weet, planten we wel een vlag op jullie eigen denkbeeldige maan.