Vijf creatieve werkvormen voor een evaluatie

De meeste mensen zijn niet dol op evalueren. Ze zien het als een verplicht nummer aan het eind van een project. Of ze zijn bang dat ze heel kritisch worden beoordeeld door hun groepsgenoten. En dat terwijl een goede evaluatie zo waardevol is. Tijd voor een andere aanpak: wat is een goede werkvorm voor een evaluatie?

Direct naar:

Metafoor

Beeldkaarten

Kleur

Allerslechtste aller tijden

Opstelling

Voor ik in de werkvormen duik, eerst een paar handige algemene tips om je op weg te helpen:

• Houd het kort en krachtig

• Maak het visueel

• Zorg ervoor dat iedereen aan het woord komt

• Zorg voor een neutrale procesbegeleider*

• Vergeet niet je succes te vieren!
  

*Ja, kan ik dat zeker voor je doen. Maar de scrummaster van je webteam lief aankijken, kan ook heel goed werken. 

En dan nu, vijf manieren waarop je creatief kunt evalueren, plus een bonustip. Werkvormen waarmee je niet alleen tot resultaat komt, maar die ook het proces beter (en leuker!) maken. 

1. Introduceer een metafoor

Wil je wat luchtigheid toevoegen of de deelnemers verrassen? Verander de context van het onderwerp. In plaats van de verhuizing naar het nieuwe pand, kun je bijvoorbeeld de verhuizing van een stel aliens naar een andere planeet evalueren. Zo’n metafoor levert soms verrassende inzichten op, maar in elk geval een vrolijke twist. 

Dit doe ik persoonlijk alleen als ik weet dat er geen ernstige dingen zijn voorgevallen. En op z’n hoogst als inleiding. Over de feiten praten is uiteindelijk toch het beste :).

2. Evalueer met beeldkaarten

Bij een evaluatie helpt het om aan de hand van afbeeldingen te praten - je bent meer geneigd een verhalende vorm te kiezen. Dat doet meer recht aan een werkproces dan losse opmerkingen.

Zorg dat je een lijst hebt met goede open vragen over wat je wilt evalueren. Denk aan: ‘wat voelde voor jou als een hoogtepunt in dit proces?’ of ‘welke momenten vond je uitdagend en waarom?’ Laat iedere deelnemer ze individueel beantwoorden en daarbij een beeldkaart kiezen. Laat ze uitleggen waarom ze juist die kaart hebben gekozen. Voer vervolgens samen het gesprek, en maak eventueel een collage van de kaarten als visuele samenvatting. Deze werkvorm is ook geschikt om input te verzamelen voor een vervolgproject.

3. Evalueer op kleur

Dit is een variant met op de beeldkaarten, maar dan staan de kaarten niet voor antwoorden, maar voor vragen.

• de rode kaart staat voor een hoogtepunt in het proces

• de blauwe kaart staat voor iets waar je minder aandacht aan wilt besteden

• de groene kaart staat voor iets waarvan je nieuwsgierig bent naar meer

• de gele kaart staat voor een waarde die belangrijk was tijdens het proces

Leg de symboliek van de kaarten uit. Laat iedereen om de beurt een kaart kiezen en erover vertellen. Zorg dat alle kaarten aan bod zijn gekomen voor een evenwichtig beeld. Je kunt gewoon gekleurde stukken karton gebruiken, of je gebruikt mijn versie waar ook een afbeelding op staat.

Evaluatiekaarten op kleur.pdf

Download PDF • 2.56MB

4. De Allerslechtste Aller Tijden

Herinner je je het tv-programma de Lama’s nog? In een van hun rubrieken probeerden de comedians elkaar te overtroeven met belabberde situaties in een afgesproken categorie. In deze werkvorm maak je gebruik van die humor. 

Stel dat je een personeelsbijeenkomst wilt evalueren. Laat iedereen de allerslechtste personeelsbijeenkomst denkbaar beschrijven, en een kernwoord op een post-it schrijven. Spoor de groep aan extreme situaties te bedenken - daar zit 'm de lol in. Plak alle post-its helemaal links op een lege muur. Laat de deelnemers vervolgens de allerbeste personeelsbijeenkomst omschrijven. Als je al die post-its aan de rechterkant plakt, is er een schaal ontstaan.

Stap drie laat zich raden: laat kernwoorden opschrijven van de daadwerkelijke bijeenkomst en laat de deelnemers die op de schaal plaatsen. Zoek dan naar de overeenkomsten en verschillen in groep. Destilleer de grote lijnen en kijk waar je verder naar rechts kunt bewegen.

5. Maak een opstelling  

Wil je ieders rol in een proces evalueren? Maak dan een opstelling van je proces en de deelnemers. Teken je eerst je proces als een soort ganzenbord, metrokaart of wat ook maar passend is. Geef iedere betrokkene een ‘avatar’: een plastic poppetje of pion. Niet alleen de teamleden krijgen een avatar, ook doelgroepen en omstanders. Laat vervolgens iedereen zichzelf plaatsen en herplaatsen, tot de groep het eens is. Zo maak je zichtbaar hoe iedereen bijdraagt aan het proces.

Wat voor poppetjes je gebruikt maakt niet zo veel uit, als ze maar allemaal verschillend zijn.

Als vervolgstap kun je allerlei wijzigingen ‘uitproberen’ om te kijken wat het proces zou verbeteren. Het doel is om samen te experimenteren met de opstelling en te onderzoeken hoe de rollen bijdragen aan het resultaat. Lees ook mijn uitgebreide blog over deze werkvorm.

Deze werkvorm kan heel waardevol zijn, maar hij is ook complex. Doe het onder begeleiding van iemand met ervaring, om verwarring te voorkomen en ervoor te zorgen dat de groep de juiste inzichten meeneemt.

Bonus voor de vervolgstap: pitch perfect

Heb je alle tips en tops op een rijtje? Neem een filmpje met je pitch op! Hoe leuk is het om later, wanneer een vergelijkbaar project op de planning staat, ter voorbereiding de enthousiaste pitch van een collega terug te kijken?

Door op een creatieve manier te evalueren, maak je er een actieve ervaring van voor alle deelnemers. Eentje die blijft hangen. De kans dat je daadwerkelijk wat met de opbrengst gaat doen, wordt er een stuk groter van!

Facilitator gezocht

Wil je een van deze werkvormen inzetten in je team, maar weet je niet goed hoe? Ik denk graag met je mee. En als je liever de begeleiding helemaal uit handen geeft, kan dat natuurlijk ook. Check deze pagina voor een uitgebreide beschrijving van mijn aanbod.